[Nhân vật] Akio Morita đã xây dựng Sony thành thương hiệu tầm cỡ thế giới như thế nào?

Phan Huy Thái Nguyên

07/07/15

"Tôi biết chúng tôi cần một thứ vũ khí để xâm nhập vào thị trường Mỹ và nó phải là thứ gì đó khác biệt, thứ mà chưa có bất kỳ ai từng làm". Akio Morita đã làm gì để biến một cửa hàng nhỏ bé ở Nagoya, Nhật Bản thành thương hiệu toàn cầu?

1. Đừng nghiên cứu thị trường và luôn tin vào trực giác!

Năm 1979, Ibuka đề nghị bộ phận âm thanh tạo ra một thiết bị có thể mang theo người khi ông đi công tác nước ngoài. Những kỹ sư tài năng của Sony đã chế ra một thiết bị phục vụ tạm thời cho Ibuka, cho phép ông bật băng trong một khoảng thời gian dài. Sau khi xem xét sản phẩm này, Morita tuyên bố thiết bị có thể trở thành một sản phẩm của Sony.

Tuy nhiên nhiều người nói với Morita rằng, sản phẩm này sẽ chẳng bao giờ có cơ hội phát triển ở Nhật Bản vì những khác biệt của nó, đặc biệt là chiếc tai nghe. Nhưng Morita lại nghĩ khác, ông tự hỏi, liệu mọi người có muốn thưởng thức âm nhạc một mình, tránh xa sự ồn ào của thế giới xung quanh?

Mặc cho bộ phận marketing hết lời khuyên ngăn, nhưng Morita vẫn chọn làm theo linh cảm của mình. Ông nói với cấp dưới của mình rằng, chính Sony sẽ tạo ra trào lưu tai nghe trên toàn thế giới. Ông còn khuyên ngược lại họ: "Hãy cẩn thận khi xem cách mọi người đang sống, cảm nhận bằng trực giác với những điều họ muốn và điều có thể gắn kèm với họ. Đừng cứ chăm chăm chỉ nghiên cứu thị trường".

Chiếc Walkman đầu tiên vào năm 1979

Thế rồi, đúng như Morita dự đoán, chiếc Walkman vừa tung ra thị trường đã ngay lập tức trở nên phổ biến. Nó có mặt ở các cửa hàng vào năm 1979 mà không mất một ngày nghiên cứu thị trường nào. Kể từ đó, công ty tiếp tục đi theo linh cảm của họ trong việc tạo ra các sản phẩm tiến bộ như đĩa compact (CD) và máy chơi game Play Station hiện nay.

Tuy vậy, không phải thứ gì Morita tiến hành đều giành được thành công tương tự như Walkman. Nồi cơm điện của ông chưa bao giờ là sản phẩm nổi bật, trong khi loại máy ghi âm bằng băng của Sony nặng hơn nửa kg nên không được thị trường chào đón.

Sau này ông thừa nhận: "Nếu cả cuộc đời bạn thừa nhận rằng cách làm của bạn luôn luôn là tốt nhất, tất cả các ý tưởng mới trên thế giới sẽ vượt bạn". Morita cũng rút ra những bài học cho mình. "Đừng sợ mắc sai lầm. Nhưng hãy chắc rằng bạn không mắc một sai lầm trong hai lần liên tiếp".

"Đừng sợ mắc sai lầm. Nhưng hãy chắc rằng bạn không mắc một sai lầm trong hai lần liền"

2. Tiếp thị khéo léo

"Quảng cáo và tiếp thị tự nó sẽ không duy trì một sản phẩm tồi hoặc một sản phẩm không hợp thời". Tuy nhiên, điều đó không ngăn nổi Morita trong việc tạo ra những chiến dịch tiếp thị thành công, giúp Sony từ một cửa hàng địa phương của Nhật Bản thành một tập đoàn khổng lồ toàn cầu.

Khi lần đầu tới châu Âu vào năm 1953, ông đã đến N.V Philips, một công ty sản xuất bóng đèn nhỏ đã trở thành nhà sản xuất hàng điện tử hàng đầu thế giới. Trở về Nhật, Morita đã thiết lập hướng đi mới cho công ty, ông muốn Sony trở thành công ty hàng đầu toàn cầu, giống như những gì N.V.Philips đã làm, đặc biệt là ảnh hưởng với thị trường Mỹ.

Bước đầu tiên để thực hiện mục tiêu mới này là đổi tên của công ty. Cái tên Công ty Kỹ thuật viễn thông Tokyo thiếu cuốn hút và rất khó thâm nhập vào thị trường Mỹ. Thay vào đó, Morita muốn một cái tên có thể được thừa nhận và dễ nhớ trong mọi ngôn ngữ. Sau khi bàn bạc với Ibuka, Morita đã quyết định kết hợp từ "Sonus" - trong tiếng Latin có nghĩa là âm thanh (sound) và "Sonny" - một tên gọi thân mật của người Mỹ dành cho trẻ con để tạo ra từ SONY - tên gọi của hãng cho tới ngày nay. Morita nghĩ "Sony" tạo nên hình dung về một công ty trẻ trung, với nhiều năng lượng và tương lai tươi sáng.

Ý nghĩa cái tên Sony

Năm 1952, Cửa hàng Sony đầu tiên ở New York khai trương với một vài sản phẩm trưng bày. Nhưng tiếp thị như thế nào trong một rừng biển quảng cáo tại thành phố sầm uất này? Nghĩ kỹ, Morita quyết định đặt một lá cờ của Nhật rất lớn trước cửa. Chiến tranh thế giới thứ hai mới kết thúc 7 năm và lá cờ Nhật Bản trên đất Mỹ đã buộc dư luận phải tò mò.

Các nhà báo và hàng trăm khách hàng đã đến để xem câu chuyện đằng sau lá cờ. Ông cho nhân viên bán hàng mặc áo mi trắng, đồng thời đeo thêm chiếc Walkman. Morita muốn chứng tỏ thiết bị có thể dễ dàng mang theo người. Ngay lập tức, sản phẩm mới của Sony, cùng với những chiếc Walkman, đã chẳng còn nằm im trên giá nữa.

Không dừng lại ở đó, với phương châm "nhập gia tuỳ tục", các chi nhánh của ông đã thay đổi cái tên để phù hợp hơn với nước sở tại. Chi nhánh của Sony ở Mỹ thấy cái tên Walkman trong tiếng Anh không còn thích hợp nên đã thay đổi sản phẩm thành "Soundabout" cho thị trường nội địa. Tương tự, Sony ở Thụy Điển bắt đầu sử dụng tên gọi "Freestyle", trong khi ở Anh là "Stowaway". Tuy nhiên, Morita không thích sử dụng các tên gọi khác nhau ở các nước khác nhau và xác định Walkman trở thành tên gọi toàn cầu của sản phẩm. Ngày nay, sự hiện diện của Walkman trong hầu hết các cuốn từ điển là bằng chứng cho thành công với chiến lược tiếp thị đó.

3. Từng từ chối nối nghiệp gia đình

Akio Morita sinh ngày 26/01/1921 trong một gia đình có truyền thống nấu rượu sake qua 15 thế hệ ở Nhật. Gia đình ông là một gia đình giàu có và có quan hệ với nhiều bạn hàng phương Tây, trong nhà có cả máy quay đĩa và nhạc Tây.

Khi ông còn bé, mọi người nói rằng Morita sẽ tiếp tục truyền thống nấu rượu sake của gia đình. Ông đã bắt đầu được chuẩn bị để đảm nhận công việc của gia đình khi mới 10 tuổi. Chỉ trong vài năm, Morita đã thông thạo mọi công đoạn từ kiểm soát tới sản xuất rượu, tới đánh giá chất lượng rượu do các nhà máy sản xuất, tới việc quản lý nhân viên. Nhưng cùng lúc với việc học hỏi từ công việc bên trong và bên ngoài gia đình, Morita cũng thấy được niềm yêu thích của mình không chỉ có rượu, mà là cả toán học và vật lý. Tới năm học lớp 10, Morita đã không còn ý định gìn giữ truyền thống gia đình, dù điều đó sẽ làm cha ông rất thất vọng.

Akio Morita (1921 - 1999)

Sau khi tốt nghiệp trung học, Morita đăng ký vào Đại học Hoàng gia Osaka và tốt nghiệp với tấm bằng về vật lý vào năm 1944. Được đào tạo là một nhà vật lý học, ông biết lĩnh vực của mình có thể được trọng dụng. Do vậy ngay sau khi tốt nghiệp, Morita đã tham gia Hải quân Đế quốc Nhật Bản. Lúc này chiến tranh Thái Bình Dương, một phần của Chiến tranh thế giới thứ hai đang trong giai đoạn cực kì khốc liệt.

Trong thời gian phục vụ trong Hải quân, ông gặp Masaru Ibuka, kỹ sư điện tử ở Ủy ban Nghiên cứu thời chiến của Hải quân. Hai người cùng chia sẻ sở thích chung và nhanh chóng trở thành bạn thân. Chiến tranh kết thúc, Morita làm việc ở Viện Kỹ thuật Tokyo còn Ibuka làm ở Viện nghiên cứu viễn thông. Morita và Ibuka đã cùng hợp sức với nhau vào thời điểm nhiều công ty ở Nhật Bản sa sút khi nước Nhật bị đánh bại và bị Mỹ chiếm đóng.

Akio Morita từng phục vụ trong Hải quân đế quốc Nhật Bản

Làm khác biệt và đừng bận tâm đến thành tích học tập

Chiến tranh kết thúc, Nhật Bản suy sụp và bị tàn phá nặng nề. Nhưng Morita tin rằng đất nước ông sẽ không chỉ hồi phục, mà có thể trở thành nước dẫn đầu thế giới và ông muốn là một trong những người biến điều này thành hiện thực. Ông bàn bạc với Ibuka về cách họ có thể kết hợp kiến thức vật lý và chế tạo với nhau.

Kết quả là năm1946, Công ty Kỹ thuật viễn thông Tokyo ra đời với số vốn ban đầu chỉ vỏn vẹn 350 USD (khoảng gần 45.000 Yên Nhật theo tỉ giá hiện nay). Thậm chí ngay cả khi đã thuê 20 nhân viên, hai người vẫn không chắc rằng họ sẽ tập trung vào sản phẩm nào, điều họ chắc chắn là muốn tạo ra những sản phẩm điện tử tiên tiến và có chất lượng cao để cái nhãn "sản xuất tại Nhật Bản" không còn chỉ dán trên các sản phẩm rẻ và chất lượng thấp nữa.

Năm 1949, Morita và Ibuka phát triển một loại băng ghi âm từ tính, là loại máy ghi âm đầu tiên ở Nhật bản. Công việc kinh doanh diễn ra rất thuận lợi tại Nhật Bản, nhưng Morita còn muốn nhiều hơn thế.

"Tôi biết chúng tôi cần một thứ vũ khí để xâm nhập vào thị trường Mỹ" - Morita cho biết trong một cuộc trò chuyện với tạp chí Time - "và nó phải là thứ gì đó khác biệt, thứ mà chưa có bất kỳ ai từng làm".

Năm 1957, công ty cho ra đời chiếc radio bỏ túi, được xem là chiếc radio có đầy đủ thiết bị bán dẫn đầu tiên trên thế giới. Để có thể dễ dàng đưa nó sang thị trường phương Tây, Morita và Ibuka đã đổi tên công ty thành Sony.

Năm 1961, Tập đoàn Sony ở Mỹ trở thành công ty đầu tiên của Nhật Bản niêm yết trên sàn chứng khoán New York. Qua nhiều năm, công ty tiếp tục phát triển các sản phẩm điện tử mới và tiên tiến, như đầu CD, máy ghi âm kỹ thuật số,... Công việc và lĩnh vực kinh doanh cũng mở rộng sang các lĩnh vực khác với việc mua lại các công ty khác như Hãng phim Columbia and Hãng ghi âm CBS.

Năm 1994, Morita bị tai biến mạch máu não. Sau đó ông tuyên bố từ chức chủ tịch tập đoàn Sony. Ông vẫn tiếp tục làm việc, viết sách “Never Mind School Records" (Đừng bao giờ bận tâm đến những thành tích ở trường), trong đó nhấn mạnh rằng thành công của một người không phụ thuộc vào bằng cấp ở trường. Morita cũng xuất bản một cuốn hồi ký, có tên là "Made in Japan".

5 năm sau (năm 1999), ở tuổi 78, Morita qua đời vì bệnh viêm phổi. Tài năng và công sức của ông vẫn được nước Nhật ghi ơn, bởi ông đã góp phần đưa đất nước này từ tàn tích chiến tranh trở về với danh sách những quốc gia hàng đầu về kinh tế.

Cuốn hồi ký "Made in Japan" của Akio Morita được xuất bản tại Việt Nam

Bạn nghĩ thế nào về Akio Morita và Sony? Hãy bình luận vào ô bên dưới!

Trong các bài viết tiếp theo trong khung giờ 18 giờ hàng ngày chúng tôi vẫn sẽ cùng đồng hành với bạn đọc để tìm hiểu về các nhân vật có sức ảnh hưởng lớn đến nền công nghệ thế giới từ trước đến nay. Hãy tiếp tục đón xem!

Xem thêm loạt bài về nhân vật công nghệ >>>Tại đây

Thegioididong