Cơ bản về màn hình smartphone

ClearBlack, Retina, AMOLED, siêu nhạy… là những mĩ từ hay được dùng để quảng cáo cho màn hình của thiết bị cảm ứng. Thật sự thì chúng là gì?

Những cụm từ hay dùng nhất

• Retina: Màn hình công nghệ LCD được Apple tùy chỉnh lại, độ phân giải 1136 x 640 pixels.
• HD Super AMOLED: Tên Samsung đặt cho màn hình độ phân giải cao của mình, dựa trên công nghệ OLED.
• 1080p: Còn hay gọi là “full HD”, độ phân giải màn hình đạt 1920 x 1080 pixels.
• 720p: Còn gọi là “HD”, vài năm trước được gọi là “HD Ready”, độ phân giải 1280 x 720 pixels.
• PureMotion HD : Tên Nokia đặt cho màn hình độ phân giải 1280 x 768 đã được tùy chỉnh thêm khá nhiều.
• ClearBlack: Tên Nokia đặt cho công nghệ chống phản chiếu trên màn hình.
• Super LCD: Tên một loại màn hình LCD được sản xuất theo tiêu chuẩn cao cấp riêng biệt
• IPS: Một công nghệ màn hình khác từ LCD, cho chất lượng hình ảnh rõ hơn, góc nhìn rộng hơn được dùng rộng rãi nhất trên smartphone.
• Siêu nhạy hay cực nhạy: Công nghệ mới cho phép màn hình cảm ứng hoạt động trơn tru với găng tay, móng tay và cả các loại bút thông thường.

Giải phẫu màn hình smartphone

Một màn hình gồm khá nhiều “tầng” xếp chồng lên nhau. Dưới cùng là tầng vật liệu có khả năng tạo ra ánh sáng (hay gọi là đèn nền (backlight) trên màn hình LCD hoặc đi-ốt phát quang nếu là OLED). Phía trên là một tầng TFT (bán dẫn mỏng) dùng năng lượng điện làm sáng các bóng bán dẫn, giữ cho các pixel trên màn hình được sáng, thay đổi liên tục tạo ra hình ảnh.

Trên nữa là tầng cảm ứng gồm rất nhiều lớp tiếp nhận cảm ứng, các tấm lọc giảm phản chiếu. Trên cùng là kính màn hình trong suốt. Corning chính là hãng sản xuất ra tầng trên cùng của màn hình – kính Gorilla Glass.

LCD và OLED

Cuộc chiến giữa LCD và OLED gần như không có hồi kết dù trên thực tế chúng vô tình được tạo ra bởi cùng 1 người – Martin Schadt. LCD dùng một lớp nền đặt ở dưới cùng để tạo ra ánh sáng còn OLED sử dụng các đi-ốt hữu cơ có khả năng phát quang để tạo ánh sáng. Về cơ bản thì:

Màn hình LCD luôn phải được làm sáng bởi đèn nền, nhờ đó tạo ra sắc đen, trắng và màu. LCD cao cấp tạo màu chính xác nhất (hơn OLED) vì nhà sản xuất tinh chỉnh lại từng tấm màn hình để loại bỏ các pixel yếu màu cũng như giảm lượng điện tiêu thụ. Tuổi thọ của LCD dài hơn, độ sáng và màu sắc ổn định dù đã qua hàng ngàn giờ sử dụng.

OLED thì không cần một lớp đèn nền ở bên dưới, màu đen từ màn hình OLED là màu tự nhiên, nó chỉ tạo ra sắc trắng và màu khác. OLED tiết kiệm điện hơn vì không cần tạo ra màu đen, có thể dùng để tạo cả màn hình e-ink tiết kiệm điện nhờ đã có sẵn màu đen. OLED cho màu sắc có độ bão hòa cao hơn (đậm hơn). Tuổi thọ OLED ngắn hơn LCD rõ rệt. Theo các chuyên gia là vì sắc đỏ và xanh dương nhanh bị xuống cấp hơn xanh lục dẫn đến độ chính xác màu sắc kém đi.

Chi phí sản xuất màn hình OLED cao hơn LCD và trong quá khứ, việc thiếu hụt OLED đã dẫn một số hãng như HTC chuyển sang LCD cho đến tận bây giờ.

IPS

IPS là một công nghệ màn hình dựa trên LCD. Có thể xem IPS là một dạng cao cấp của công nghệ LCD. iPhone 5 thực ra dùng màn hình IPS LCD này. Màn hình của đa số smartphone trung cấp trở lên cùng thường là IPS LCD và ngược lại, đa số smartphone giá rẻ không dùng màn hình IPS.

Super AMOLED

Đây là tên được Samsung đặt cho màn hình OLED dùng trên smartphone của mình. Samsung đã từng có Super AMOLED, Super AMOLED Plus và giờ là HD Super AMOLED. Họ đi từ không Plus lên Plus và rồi trở về không Plus.

PenTile là kĩ thuật sắp xếp các pixel khác biệt mà Samsung đã nghĩ ra. Một pixel thông thường bao gồm 3 pixel con 3 màu đỏ, xanh lục, xanh lam. Màn hình dùng kĩ thuật sắp xếp pixel theo kiểu PenTile dùng ít pixel con màu đỏ và xanh lam hơn. Đó là điểm khác biệt giữa AMOLED của Samsung với LCD và AMOLED của các hãng khác, và họ thêm vào từ Super cho nó.

Nhiều người thích cách sắp xếp pixel theo kiểu Plus ngày trước của Samsung hơn là kiểu Samsung đang dùng trên các smartphone cao cấp hiện tại như Galaxy S4. Về lợi ích của kiểu sắp xếp mới, theo một nhân viên Samsung tại Mĩ (không thuộc bộ phận màn hình) là PenTile sẽ tăng độ bền cho màn hình, chi phí sản xuất cũng rẻ hơn Super AMOLED Plus, tiết kiệm năng lượng hơn cũng nhờ ít pixel con hơn.

Mật độ điểm ảnh (mật độ pixel)

PPI (pixel per inch) là đơn vị dùng để so sánh mật độ điểm ảnh giữa các màn hình. Số này càng lớn, màn hình của bạn các sắc nét. Vậy là màn hình nhỏ nét hơn màn hình lớn hơn cùng độ phân giải. Theo Apple, mắt người không thể phân biệt được giữa nét và không nét khi con số này lớn hơn 326 và đó là nguyên nhân họ tạo ra độ phân giải 1136 x 640 pixels trên màn hình 4 inch của iPhone. Mật độ điểm ảnh vừa chạm mốc 326 ppi và gọi đó là Retina.

Trong thế giới Android và Windows Phone, từ “Retina” thường được dùng để “chế giễu” Apple và chiêu marketing của họ. Nhưng Apple lại thành công với khái niệm không hề mang tính kĩ thuật là “Retina” khi đánh vào tâm lí khách hàng và buộc các đối thủ phải chạy theo, gián tiếp đem lợi ích cho người dùng.

Áp dụng vào tablet, chưa có bất kì sản phẩm đạt chuẩn 326 ppi “Retina”. Ngay cả iPad 4 cũng chỉ đạt 264 ppi và cao nhất là Nexus 10 với 299 ppi. Nhưng không phải vì thế mà bạn không thể tận hưởng hình ảnh sắc nét trên tablet. Theo DisplayMate, vì ta thường cầm tablet cách xa mắt hơn smartphone nhiều lần nên chênh lệch này không thành vấn đề.

Độ sáng và màu sắc

Độ sáng cao khiến việc tái hiện màu sắc khó khăn hơn rất nhiều. Màn hình càng sáng thì hình ảnh trông càng kém thật. Chủ yếu là màu xanh lục và xanh lam sẽ bị quá lên nếu màn hình quá sáng.

Không phải cứ nhiều màu là đẹp. Màu sắc quá rực rỡ sẽ khiến hình ảnh trông giả tạo hơn rất nhiều vì mắt người dễ dàng phân biệt được màu sắc nhân tạo so với màu sắc thiên nhiên. Vì thấy được điểm yếu bị quá màu của OLED, nhiều hãng đưa thêm vào công cụ tinh chỉnh lại màu sắc cho vừa mắt.

Sự phản chiếu

Ai từng dùng điện thoại dưới trời nắng đều sẽ hiểu thế nào là phản chiếu. Khả năng chống chói của màn hình lên tiếng trong trường hợp này. Tiêu biểu là Nokia thêm một tấm lọc ở giữa lớp cảm ứng và kính bảo vệ trên smartphone cao cấp và gọi đó là ClearBlack. Nhưng nó cũng hoạt động trên màn hình LCD và AMOLED.

Tấm lọc ClearBlack được sản xuất dựa trên khái niệm gọi là “circular polarization” (tạm dịch: phân cực tròn) cho phép ánh sáng đi vòng theo chiều kim đồng hồ, rồi khóa phần ánh sáng phản lại theo chiều ngược kim đồng hồ. Kết quả là giảm thiểu tối đa độ phản chiếu ánh sáng từ màn hình.

Ai đang dẫn đầu?

Nokia, Apple, Samsung và HTC là những hãng đang sản xuất smartphone cao cấp, dùng màn hình LCD và OLED. Ai cũng công bố công nghệ của mình là nổi trội còn kết quả đa số phụ thuộc vào cảm nhận của người dùng.

Về khía cạnh kĩ thuật, các kiểm nghiệm độc lập cho thấy Galaxy S4 và HTC One là 2 thiết bị có màn hình tốt nhất hiện tại, hơn kém nhau ở một vài hạng mục. Sử dụng thực sự ngoài trời, Nokia vượt lên với ClearBlack.

Lời khuyên: Hãy để smartphone tự động xác định độ sáng màn hình. Thà chịu mất thêm một ít năng lượng cho cảm biến ánh sáng nhưng đổi lại bạn sẽ luôn biết được ai đang gọi tới khi ở ngoài đường cũng như không chói mắt khi xem tin nhắn vào ban đêm.